TTB’nin “tam zamanlı, yüz yüze, kesintisiz eğitim çağrısı”ndaki                                                                                             tutarsızlık ve hatalar

TTB önce, 7 Mayıs 2021’de “Covid 19 ve Okullar Hakkında Değerlendirme ve Öneriler” başlıklı bir rapor yayımladı.(1)

Daha sonra, 12 Ağustos 2021 tarihinde “Eylül 2021 İçin Tam Zamanlı Yüz Yüze ve Kesintisiz Eğitim Çağrısı” başlıklı bir raporla görüşlerini yeniden, çok küçük değişikliklerle, kamuoyuyla paylaştı.(2)

Bu çağrılarda TTB’nin yanında Eğitim Sen, Türk Eğitim Sen, Veli-Der gibi örgütler de yer aldı.

Ne talep edildiği raporların başlıklarından anlaşılıyor.

Konu önemli olduğu ve raporlar sağlıkçılardan, eğitimcilere, velilere kadar değişik kesimleri temsil eden örgütlerin imzalarını taşıdığı için değerlendirilmeyi hak ediyorlar.

1-TTB kendisiyle tutarsız şekilde “okullar amasız, fakatsız açılmalı” diyor

TTB 12 Ağustos’ta paylaştığı raporda “okullar amasız, fakatsız açılmalı” diye başlık atarken ve bu başlık altında “okulların açılması için vaka sayılarının belirli bir düzeye gelmesi… beklenmemelidir" derken, hemen birkaç sayfa sonra sunduğu bir algoritmada son 7 günlük vaka sıklığının 100.000’de 100’ün ve son 7 günlük test pozitiflik oranının %10’un üzerinde olması durumunda ortaokullar ile liselerde yüz yüze değil, uzaktan eğitim verilmesi gerektiğini belirtiyor. Yani okulların açılmasını vakaların belli bir düzeyin altına inmesi koşuluna bağlıyor.

Türkiye’de 12 Ağustos itibariyle vaka hızı 100.000’de 207 ve test pozitiflik oranı da %9,6.

TTB’nin bu verileri bilmediği düşünülemeyeceğine göre, okulların açılması konusunda TTB’nin önerisi gerçekten nedir? Okullar “amasız, fakatsız” mı, yoksa kimi koşullar sağlandığından mı açılmalıdır?

Bu soru haklıdır, zira okulların “amasız, fakatsız” açılmasını öneren TTB, raporun devamında okulların açılabilmesi için, ilgili Bakanlıklara Ağustos ayında gerçekleştirecekleri bir dizi ödev de vermektedir.

2-TTB’nin raporlarına temel oluşturan bilgiler Delta varyantı öncesine ait

SARS-COV-2 sürekli mutasyon geçiriyor. Şimdi hakim olan varyant Delta. Eskilerine göre çok daha bulaşıcı, hastaları hastanelik etme potansiyeli çok daha yüksek ve ileri yaşlardaki nüfusun aşılanmasının da etkisiyle çocukları daha çok etkilemeye başladı.

Delta varyantı ilk kez Aralık 2020’de Hindistan’da saptandı. İngiltere’de ise ilk vaka Nisan 2021 başında bildirildi. Delta’nın İngiltere’deki hakimiyeti Mayıs ortasında %50’ye ulaştı. (3) ABD’de Haziran ayı ortasında vakaların %20’si delta varyantına bağlıyken, bu oran ancak Temmuz 2021’in başında %50’ye yükseldi.(4)

Kısaca, aşının koruyuculuğundan tutun da alınması gereken önlemlere kadar her konuda değişikliğe yol açan Delta varyantının hakimiyeti en iyi ihtimalle Haziran başında gerçekleşti.

Önemli olan nokta şu: TTB’nin raporunda yer alan; Covid-19’un okul öncesi ve ilkokul yaş grubunda risk oluşturmadığı, bu yaş gruplarının toplumda hastalığın yayılması bakımından ciddi bir risk yaratmadığı, Aralık 2020’de İngiltere’de ortaya çıkan varyantın (Delta’dan önceki varyant) çocukları daha fazla hastalandırmadığı yönündeki saptamaların ve bu saptamaların dayandığı kaynakların tamamı Delta öncesi döneme aittir.

Dolayısıyla TTB raporlarının her ikisi de Delta varyantının hakim olduğu günümüz gerçekliğini kavramaktan, ifade etmekten uzak bir veri tabanını kullanmaktadır.

3-“Okul öncesi ve ilkokul yaş grubu Covid-19 hastalığı için risk altında değildir” saptaması doğru değil

TTB’nin 7 Mayıs 2021 tarihli raporunda yer alan bu cümle, en azından Delta varyantı açısından doğru değil.

Örneğin artık tamamen Delta varyantı hakimiyetinde bulunan ABD’de, 5.8.2021 itibariyle tüm vakaların %15,0’ı, hastaneye yatanların, eyaletlere göre %1,5-3,5’i çocuk ve çocuk hastalar arasında hastaneye yatış oranı %1,9 kadar.(5)

10 Ağustos’tan önceki 1 hafta içinde çocuklardaki günlük vaka hızı artışı %32 ve bu dönemdeki günlük vaka hızı Ocak ayındakinin tam 9 katı. 17 yaş ve altındaki çocuklarda, çocuk başına hastaneye yatış hızı bir ay öncekinden 3,75 kat daha yüksek.(6)

Halen hastalık çocuklarda ileri yaşlara göre daha hafif seyretse bile, çocuk vaka sayısındaki artış, okulların açılmasının söz konusu olduğu bu dönemde, yetkililer ve halk açısından endişe kaynağı.(7, 8)

CDC 9 Temmuz 2021’de güncellediği “K-12 okullarda SARS-COV-2’nin bulaşıcılığı” başlıklı review niteliğindeki raporunda (9) şu bilgilere yer veriyor:

a)Mart 2021’den beri hesaplanan 5-17 yaştaki kümülatif enfeksiyon ve semptomatik vaka hızı, 18-49 yaş ile karşılaştırılabilir düzeyde ve 50 yaş ve üzerindekilerden daha yüksektir. 0-4 yaş arasındaki kümülatif hız 5-17 yaştakinin yarısı kadar ise de 65 yaş ve üzerindekilerle karşılaştırılabilir düzeydedir.

b)Değişik araştırmalarda çocuk ve adolesanlardaki insidans hızının erişkinlerden düşük saptanmış olması, okulların kapalı olması nedeniyle öğrencilerin başkalarıyla daha az temas etmiş olmalarından ve daha az teste tabi tutulmuş olmalarından kaynaklanıyor olabilir. Nitekim çocuk ve adolesanları semptom durumundan bağımsız olarak sistematik olarak test eden çalışmalarda bu gruplardaki enfeksiyon hızının erişkinler düzeyinde ve hatta bazen daha bile yüksek olduğu gösterilmiştir. Avrupa Hastalık Kontrol Merkezi de (ECDC), aynen CDC gibi okullarda salgının daha düşük şiddette seyretmesinin, çocuklarda hastalığın daha zor saptanmasına bağlı olabileceği uyarısında bulunmaktadır.(10) ECDD’nin belirttiğine göre Avrupa’da çocuklardaki seroprevalans (hastalığın geçirilmiş olmasına bağlı olarak antikor pozitiflerin oranı) erişkinlerden ya çok az düşük ya da farksızdır. ECDD ayrıca okul çocuklarının hastalık bakımından daha avantajlı durumda olduklarına ve okulların kapatılmasının toplumda salgın seyrini etkilemediğine ilişkin verilerin Delta varyantı öncesine ait olduğuna da özellikle dikkat çekmektedir.

c)Hastaneye, yoğun bakıma yatış, ölüm gibi ciddi Covid sorunları genel olarak okul çağındaki çocuklarda erişkinlere göre daha düşük düzeyde olsa bile, kimi ırksal ve etnik bakımdan dezavantajlı gruplarda erişkinler düzeyindedir.

Öte yandan ECDC de 8 Temmuz 2021’de yayımladığı raporda, CDC’ye benzer şekilde, çocuklarda yeni varyantlarla birlikte ortaya çıkan vaka artışına vurgu yapmakta ve “önümüzdeki aylarda vakaların giderek artan derecede daha önemli oranı çocuklarda görülecektir” diyerek tüm yaşlardaki çocukların hastalığa duyarlı olduğu ve virüsü yayabileceği uyarısında bulunmaktadır.(11)

4-“Çocuklar toplumda yayılma için tehlikeli değiller” saptaması doğru değil

Bu cümle de TTB’nin 7 Mayıs 2021 tarihli raporunda yer alıyor.

Fakat bunu da CDC’nin yukarıda söz ettiğim raporu yanlışlıyor. Şöyle:

a)Eğer toplumdaki bulaş düzeyi yüksekse çocukların okula enfekte olarak gelme ve okul içinde enfeksiyonu yayma ihtimalleri artar. Okuldaki enfeksiyon hızı toplumdaki enfeksiyon hızına bağlıdır. İngiltere’de yapılan bir araştırma toplumdaki enfeksiyon hızındaki her 100.000’de 5’lik artışın okul salgın riskini %72 artırdığını saptamıştır. 

b)Salgın kontrol önlemleri yeterli düzeyde uygulanmadığında okul ortamı enfeksiyonun ikincil bulaş yolu haline gelmektedir. Yetersiz önlemler sonucunda ortaya çıkan okul salgınları nedeniyle, toplumdaki genel kapanma uygulamalarından bağımsız olarak, değişik ülkelerde salgın yaşanan pek çok okul kapatılmıştır. İsrail’de, aşı öncesi dönemde, 2 haftadan daha az süre kapatılıp açılan bir okula gelen 2 enfekte öğrenci, 153 öğrenci ile 25 personelin enfekte olmasına neden olmuştur.

c)Ancak yeterli önlemler alındığı taktirde, okul ortamı (özellikle okul öncesi ve ilkokullar için) topluma göre daha düşük derecede bulaştırıcılığa sahip olabilmektedir.

d)Bulaş riskinin yüksek olduğu toplumlardaki ortaokul ve liselerde okul içi yayılım hızlıdır. Bu bilgi bu grupların aşılanmasının önemine işaret eder.

e)Okul öncesi eğitim kurumlarında da bulaş riski toplumsal bulaş derecesiyle ilişkilidir.

Çocuk ve adolesanların enfeksiyonu ev içindeki bulaştırıcılıklarına ilişkin olarak Delta ve aşı döneminde yapılmış bir araştırma NEJM dergisinde 21 Temmuz 2021’de yayımlandı.(12) Bu araştırmada bir gecelik kampa katıldıktan sonra hastalanan 7-19 yaşlarındaki 224 vaka incelendi. Bunların %88’i semptomatikti ve semptomlu vakaların %71’inde semptomlar eve döndükten sonra ortaya çıkmıştı. Vakaların ev temaslısı sayısı 526 idi. Bunların %72’si (379 kişi), çocukları hastalanınca kendiliğinden test yaptırdı, test yaptıran temaslıların %12’sinin (46 kişi) testi pozitif çıktı.  Ayrıca 2 tane de test negatif, ancak semptomlu vaka vardı: Toplam 48 vaka. Bu vakaların %79’unda kaynak kamptan dönen çocuklardı. Sonuçta çocukların yaşadığı 195 hanenin 35’inde (%18) çocuklar üzerinden (sekonder) bulaş gerçekleşmişti. Çocukların bulaştırdığı temaslıların %10’u hastaneye yatırıldı. Araştırmacılara göre, tüm temaslılar taranmadığı için, temaslılardaki enfeksiyon oranına ilişkin saptanan veriler gerçeğin tamamını yansıtmıyordu. Çocuk ve adolesanların bulaştırıcılıktaki önemine işaret eden bu araştırmanın bulgularına göre, çocukların %67’si mesafe kuralına uymuş, %34’ü kampta başkalarıyla temas sırasında daima maske takmıştı.

5-TTB bazı önlemleri es geçiyor

TTB diğer örgütlerle birlikte 12 Ağustos 2021’de kamuoyuna duyurduğu raporunda bir dizi önleme de yer verdi. Söz edilenler son derece yaşamsal, mutlaka yerine getirilmesi gereken türden.

Ancak çok önemli bir kaçının ya tamamen görmezden gelindiği ya da geçiştirildiği görülüyor. Örneğin:

a)TTB okul içinde sürekli maske takacak grubu öğretmenlerle sınırlıyor. Oysa CDC, Delta nedeniyle vaka sayılarındaki dramatik artış sonrasında 9 Ağustos 2021’de güncellediği bir başka kapsamlı raporunda (13), kapalı mekanlarda, öğretmenler, öğrenciler, personel, ziyaretçiler de dahil 2 yaş ve üzerindeki herkesin, aşı durumuna bakılmaksızın, maske takmasını öneriyor.

b)TTB herhangi bir test stratejisi önermiyor ve test önerisini belirti gösteren çocuklarla sınırlıyor. Oysa CDC orta derecedeki toplumsal bulaştan başlayarak tam aşılı olmayan öğrencilerin tamamına; düşük derecedeki toplumsal bulaştan başlayarak da tam aşılı olmayan öğretmen ve personelin tamamına haftada 1 kez test öneriyor. ECDC ise 8 Temmuz 2021 tarihli bir başka raporunda, erken vaka saptamak amacıyla aktif test taraması önerisinde bulunuyor.(14)

6-İktidar gerekenleri yapmazsa TTB ne önerecek?

Okulların “amasız, fakatsız” açılmasını öneren TTB’nin, okulların açılması konusunda bir dizi koşul da belirlemesinin, kendi içinde önemli bir tutarsızlık sergilediğini belirtmiştim.

Ancak tam bu noktada şu soru da çok önemli: İktidar okulların açılması için zorunlu olan ve önemli kısmı TTB tarafından da dile getirilen koşullar için gereken düzenlemeleri yapmazsa, TTB okulların açılması konusunda ne önerecek?

Tahmin etmek hiç zor değil: İktidar, çok yüksek ihtimalle, örneğin, kamu okullarında sosyal mesafenin sağlanmasını olanaklı kılacak şekilde öğrenci sayısını azaltmayacak, sınıf ve öğretmen sayısını artırmayacak, aktif bir test politikası uygulamayacak, okulların havalandırılmasıyla ilgilenmeyecek.

Böyle olduğunda Eylül ayı başında TTB yine “amasız, fakatsız okullar açılmalı” mı diyecek?

Yoksa, TTB açısından mesafe, test, havalandırma “ama, fakat” kapsamına mı giriyor?

 

1-https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/ttb_7mayis2021_degerlendirme.pdf

2-https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/tam_zamanli_yuz_yuze_egitim_sart_13agustos_uzun.pdf1-3-https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/1001359/Variants_of_Concern_VOC_Technical_Briefing_16.pdf

4-https://covid.cdc.gov/covid-data-tracker/#variant-proportions

5-https://services.aap.org/en/pages/2019-novel-coronavirus-covid-19-infections/children-and-covid-19-state-level-data-report/

6-https://abc11.com/covid-in-kids-cases-vaccine-for-under-12-long/10941137/

7-https://www.webmd.com/lung/news/20210809/back-to-school-back-to-covid19

8-https://uknow.uky.edu/uk-healthcare/qa-uk-pediatricians-rise-covid-19-infections-children

9-https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/science/science-briefs/transmission_k_12_schools.html

10- https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/COVID-19-schools-transmission-August%202020.pdf

11- https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/children-and-school-settings-covid-19-transmission

12-https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMc2031915

13- https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/community/schools-childcare/k-12-guidance.html

14- https://www. -update.pdf ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/COVID-19-in-children-and-the-role-of-school-settings-in-transmission-second