Sovyet devrimi ve sağlık

Sovyet devrimi 7 Kasım (eski takvimle 25 Ekim)  günü harekete geçen Kızıl Muhafızların 8 Kasım’ın ilk saatlerinde Kışlık Saray’ı ele geçirmesiyle gerçekleşti. 7 (1917) Kasım sosyalist devrimin günüdür.

8 Kasım’da ilan edilen Sovyet hükümetinin başkanı Lenin, sağlık bakanı da Dr Semashko oldu.

Sovyet devrimi;

·        5.000 yıldır devam etmekte olan sömürüye dayalı toplumsal yapıya ve onun özel bir biçimi olan 300 yaşındaki kapitalist üretim tarzına son verdiği;  

·        kendisinden sonraki sosyalizm mücadelelerine somut rehberlik sunduğu;  

·        çok geri bir sosyoekonomik zemini devralmış olmasına rağmen eşit, adil ve özgür bir toplumsal yapının ne anlam ifade ettiğini gösterdiği,

·        insanlığın hayal bile edemeyeceği devasa bir toplumsal ilerlemeyi çok kısa bir süre içinde hayata geçirdiği,

·        her tür başarının aktörü durumundaki yeni insanı yaratma yolunda büyük bir başarıya imza attığı için,

insanlık tarihinin şüphesiz en önemli olayıdır.

                                                                                    7 Kasım 1917, devrim gününde Smolni Enstitüsü'ndeki Sovyetler kongresi 

Sovyet devriminin ilk icraatları

Sosyalizm üretim araçlarının (fabrikaların, tarlaların, bankaların, eğitim ve sağlık kurumlarının) kamulaştırılması ve bunu sağlayacak siyasi, ideolojik, askeri ve toplumsal araçların uygulamaya konulması demektir.

Sovyet hükümeti daha devrimin ilk dakikasından itibaren bu doğrultuda şu kritik adımları attı:

·        Çarlık Rusya’sının içinde yer aldığı 1. Dünya Savaşı’dan çekilerek tek taraflı olarak barış ilan etti ve Çarlık döneminde imzalanmış bütün gizli uluslararası anlaşmaları dünya kamuoyuna açıkladı,

·        bankaları kamulaştırdı, fabrikaları devletleştirdi, toprak reformu gerçekleştirdi,

·        kilisenin mal varlıklarına ve banka hesaplarına el koydu,

·        günlük çalışma süresini 8 saate (ağır ve tehlikeli işlerde 6 saat olmak üzere) indirdi,

·        Çarlık döneminden kalan dış borçları reddetti,

·        doğal kaynakları devletleştirdi,

·        eğitimi parasız ve laik hale getirdi,

·        tüm yurttaşlara seçme ve seçilme hakkı verdi, medeni nikah ve boşanmayı yasalaştırdı.

                                                                                                   Kızıl Muhafızlar devrimin karargahı Smolni Enstitüsü'nün önünde

Eşitlik ve özgürlük için temel oluşturan bu uygulamaların tamamı halk sağlığının gelişmesinin de gerekli koşuludur.

Sağlık ancak eşitlik sağlandığında, insanın gelişiminin önündeki ekonomik, siyasi, sosyal ve kültürel engeller kaldırıldığında garanti altına alınabilir.

Sosyalist devrim koruyucu sağlık hizmetlerinin hayata geçirebilmesinin gerek koşuludur.

Sovyet devriminde sağlık

Sovyet devrimi doğrudan sağlık alanına özel çok önemli düzenlemeler de gerçekleştirdi. Bunların başında, devrimin 5. gününde (13 Kasım) yayımlanan tam kapsayıcı sosyal sigorta yasası yer alır.

Bu yasa dünya tarihinde ilk kez, yapılan işin türünden bağımsız olarak, herkes için analık, iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve emeklilik sigortalarını parasız şekilde (tüm maliyeti genel bütçeden karşılanmak üzere) garanti altına almıştır.

Tam kapsayıcı sigorta sistemi Sovyet devriminin insanlığa bir armağanıdır ve kapitalist ülkelerdeki sosyal güvenlik sistemlerinin kurulması Sovyet devriminin etkisiyle olmuştur.

Sovyet devrimi yine dünya tarihinde ilk kez, tüm ülkeyi kapsayacak şekilde, işyerlerinden başlayan, kreşlere, okullara, mahallelere, köylere uzanan ve nüfusa orantılı, basamaklı, gezici bir sağlık hizmeti sistemi de kurdu.

                                                                                                                                                     Dr Semashko

İlk sağlık bakanı Dr Semashko’nun anlayışı “işçilerin sağlığı, işçilerin elinde olmalıdır” şeklinde idi. Sovyetler Birliği bu anlayış doğrultusunda bütün işyerlerinde işçi sağlığı birimlerini örgütledi.

                                                                                                                                Bir fabrikada rutin sabah egzersizi

Sovyetler Birliği Komünist Partisi 1919 yılındaki 8. Kongresi’nde “Parti, toplum sağlığını koruma çalışmalarını esas olarak, hastalıkların gelişmesini önlemeyi amaçlayan yaygın sağlık ve hijyen çalışmalarını yürütmek üzerine temellendirmiştir” şeklinde özel bir karar aldı.

Sovyetler Birliği tüm bu gelişmeleri son derece olumsuz sosyoekonomik koşullar içinde gerçekleştirdi. Nitekim Lenin Aralık 1919’daki Sovyetler toplantısında, içinde bulunulan koşulları “ya bitler sosyalizmi yenecek, ya da sosyalizm bitleri” diyerek tasvir ediyordu.

160 milyon nüfuslu ülkede hekim sayısı yalnızca 25.000’di. Devrimi izleyen birkaç yılda 3 milyon kişi kolera, tifüs, tifo ve dizanteriden ölmüştü. 4 yıllık 1. Dünya Savaşı’nı izleyen 1917-1923 döneminde, emperyalistlerin kışkırtarak, doğrudan içinde yer aldıkları iç savaş ülkeyi tam bir harabe haline getirmişti. okuma yazma bilenlerin oranı %20 kadardı.

Eski rejimden devralınmış böyle bir geri toplumsal zeminde herkesi içine alan tam kapsayıcı bir sosyal güvenlik yapısı ile modern bir sağlık sistemini hayata geçirebilmek, sağlık ve eğitim hizmetlerini tamamen parasız olarak örgütleyebilmek ancak sosyalizmin niyet ederek, başarabileceği bir iştir.