Salgın başa dönüyor: Avrupa örneği

Avrupa’da Eylül ayı sonundan beri salgının yeniden şiddetlendiğine ilişkin pek çok veri mevcut.

Vaka sayıları, yaygın sokağa çıkma yasaklarının uygulamada olduğu Mart ve Nisan aylarının düzeyine ulaşmış durumda.

Ancak tek başına bu bulgu salgını değerlendirmek için yetersiz. Bunun nedeni, vaka sayılarının test sayılarıyla yakın ilişki içinde olması: Test sayısı artarsa vaka sayısı da artar.

Artık daha az testle daha çok vaka bulunuyor

Vaka sayılarında gerçek anlamda artış olduğuna karar verebilmek için test sayısına göre bir düzeltme yapmak, yani test/vaka oranına bakmak gerekir.

Aşağıdaki grafikte Avrupa ülkeleri için test/vaka oranını gösteriyorum. Bu oran, tek bir vakanın bulunabilmesi için yapılması gereken test sayısını gösterir ve artması salgının şiddetinin azaldığını, azalması ise tersine arttığını ifade eder.

Grafikten izlendiği gibi salgından en çok etkilenmiş olan 5 Avrupa ülkesinde Mart ayından itibaren uygulamaya konulan önlemler sonucunda 1 vaka bulabilmek için yapılması gereken test sayısı (test/vaka oranı) yükseldi. Ancak yaz dönemindeki rehavet, süreci tersine çevirdi ve yeniden, aynen Mart ve Nisan aylarında olduğu gibi, daha az testle vaka bulunabilir oldu, yani test/vaka oranı düştü.

Örneğin; 

18 Nisan’da 1 vaka bulabilmek için yapılan test sayısı Almanya’da 17, İspanya’da 4, İtalya’da 14, İngiltere’de 4 iken; 

18 Haziran’da Almanya’da 154’e, İspanya’da 89’a, İtalya’da 188’e, İngiltere’de 82’ye, Fransa’da 78’e yükseldi; 

ardından 18-24 Ekim’de Almanya’da 31’e, İspanya’da 9’a, İtalya’da 10’a, İngiltere’de 13’e, Fransa’da 10’a indi.

Test/vaka oranına ilişkin bu veriler Ekim sonu itibariyle salgının Mart-Nisan aylarındaki durumuna geri döndüğünü gösterir.

                Avrupa ülkelerinde test/vaka oranının zaman içindeki değişimi

Günlük ölüm sayısı artıyor

Vaka sayılarındaki gerçek artıştan daha ürkütücü olanı ölüm sayılarının da uzun bir aradan sonra yeniden yükselişe geçmesi.

Aşağıdaki tabloda da bunu gösteriyorum. Burada aynen test/vaka oranında olduğu gibi Nisan ayına geri dönüş söz konusu ve daha da tedirgin edici olanı, bu eğilimin özellikle son 10 gün içinde hız kazanmış olması.

Ülkeler gerekli önlemleri zamanında hayata geçirmedikleri için, bu eğilim yüksek ihtimalle daha da hız kazanarak devam edecek, durum Mart ayını bile aratır bir noktaya doğru ilerleyecek. 

    Avrupa ülkelerinde günlük ölüm sayılarının zaman içindeki değişimi

	Almanya	Fransa	İspanya	İtalya	İngiltere
18 Mart	0	27	182	347	17
18 Nisan	242	761	565	575	913
18 Mayıs	21	68	59	145	67
18 Haziran	26	28	0	43	110
18Temmuz	1	14	0	11	26
18 Ağustos	0	19	24	4	3
18 Eylül	7	50	90	15	21
18 Ekim	10	89	222	47	150
28 Ekim	85	523	267	221	367

*Fotoğraf Pixabay'dan