Bu işte bir gariplik var:

Neden günlük vaka sayısındaki artış ağır hasta sayısındaki kadar değil

Salgın Ağustos ayı ikinci yarısından itibaren şiddetlendi. Nedeni 11 Mayıs ve 1 Haziran’da alınan “normalleşme” kararlarıdır.

“Normalleşme” denilen sürecin hiçbir bilimsel kriter gözetilmeksizin, kontrolsüz biçimde ve turizm, ulaştırma sektörlerinin çıkarlarını gözeterek hayata geçirilmesi salgının kontrolden çıkmasına neden oldu.

Bu arada Sağlık Bakanlığı’nın sunduğu veriler de sahadan yansıyanlarla, valilerin, tabip odalarının kendi illeri için açıkladıkları verilerle ciddi tutarsızlık sergilemeye başladı.

Bu durum Bakanlığın verilerine ilişkin güvenin tamamen yıkılmasına yol açtı.

Ancak aynı süreç içinde Bakanlık verilerinin kendi içinde de önemli tutarsızlıklar oluştu.

Bu durumu aşağıdaki tabloda gösteriyoruz.

Ağustos başından itibaren salgının günlük durumu

	Ağır hasta	Ölen	Aktif hasta	Günlük vaka
22 Ağustos	762	22	20640	1309
1 Eylül	991	47	25729	1572
22 Eylül	1522	65	28967	1692
Son 1 aydaki artış	99,7	195,5	40,3	%29,3

 

Tablodan izlendiği gibi son bir ay içinde günlük vaka sayısı yalnızca %29,3 oranında artarken; salgına ilişkin diğer temel üç göstergedeki artış bunun çok üzerinde gerçekleşti: Aktif hasta sayısında %40,3, toplam ağır hasta sayısında ise %99,7, günlük ölüm sayısında %195,5.

Bir ülkede toplam ağır hasta sayısı neredeyse ikiye katlanırken, günlük vaka sayısındaki artış neden bu kadar sınırlı kalır?

Bu sorunun iki olası yanıtının olduğunu söyleyebiliriz:

1-    Türkiye’de test kriterleri çok sınırlayıcı. Ancak tanısı kesin bir hastayla temasta olanlara, hastaneye yatmayı gerektirecek kadar ağır solunum yolu enfeksiyonu olanlara, Covid-19’a ilişkin iki belirti veya bulguya sahip olanlara test yapılabiliyor. Bakanlığın her gün açıkladığı test sayıları bu durumlara ilişkin. Kısaca ülkemizde testle saptanan vakaların önemli kısmı belirti ve bulgu verenler. Hastalığı belirtisiz geçirenleri bu test stratejisi nedeniyle saptamak pek mümkün olmuyor. Ölen ve ağır hasta sayısının günlük vaka sayısından daha yüksek oranda artışının bir nedeni bu. Şöyle de denilebilir: Ülkemizde test “iş işten geçtikten sonra” yapılmış oluyor.

2-    Tabloda ortaya çıkan çarpıklığın bir diğer olası nedeni ise Bakanlığın verileri gizlemesi. Zaten valilerin, tabip odalarının açıklamaları bunu düşündürüyordu, bu tablodaki görüntü de valileri, tabip odalarını teyit ediyor.